English
Billy Wilder
Strona twórcy
Billy Wilder

Amerykański reżyser, scenarzysta, producent, twórca niegdyś błyszczący na hollywoodzkim firmamencie, dziś nieco zapomniany, autor klasycznych filmów, które w czasach swojego powstania wzbudzały liczne kontrowersje lub były uznawane za śmiałe obyczajowo, artysta niepokorny, w sposób krytyczny portretujący amerykańską rzeczywistość, wychodzący poza utarte schematy.

Urodził się 22 czerwca 1906 roku w Suchej Beskidzkiej (Austro-Węgry), gdzie jego rodzice prowadzili restaurację dworcową, zmarł 27 marca 2002 roku w Hollywood. Naprawdę miał na imię Samuel, ale matka zafascynowana postacią legendarnego Buffallo Billa nazywała go Billym.

W 1911 roku przeniósł się z rodzicami do Krakowa, następnie po rozpoczęciu I wojny światowej - do Wiednia. W Wiedniu, skąd pochodziła jego rodzina, ukończył szkołę średnią. W 1924 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wiedeńskim, jednak szybko porzucił edukację, zajmując się dziennikarstwem. Wykorzystując doświadczenie reportera w jednej z wiedeńskich gazet, po wyjeździe do Berlina pisywał reportaże o tematyce kryminalnej do "Berliner Nachtausgabe", w 1927 roku rozpoczął pracę w jednej z największych berlińskich gazet "Tempo".

Od 1929 pisał scenariusze do niemieckich filmów, m.in. Diabelski reporter: we mgle wielkiego miasta Ernsta Laemmle, Ludzie w niedzielę Roberta Siodmaka, Emil i detektywi Gerharda Lamprechta. W 1933 roku po dojściu do władzy Adolfa Hitlera z powodu żydowskiego pochodzenia został zmuszony do wyjazdu, najpierw zamieszkał w Paryżu, gdzie nakręcił swój reżyserski debiut Złe nasienie, potem wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Dzięki kontaktom, m.in. przyjaźni z aktorem Peterem Lorre, szybko wszedł do amerykańskiej branży filmowej. W 1938 rozpoczął współpracę z Charlesem Brackettem, razem napisali scenariusz do Ósmej żony Sinobrodego Ernsta Lubitscha. Dwa lata później za scenariusz Ninoczki (1939) tego samego reżysera otrzymali nominację do Oscara.

W 1944 roku Wilder-reżyser odniósł pierwszy wielki sukces, adaptacja powieści Jamesa M. Caina Podwójne ubezpieczenie, do której pisze też scenariusz wspólnie z Raymondem Chandlerem, staje się sztandarowym dziełem "kina czarnego". Potem przyszły kolejne wraz z kolejnymi, niezapomnianymi filmami.

Wilder był najczęściej nagradzanym reżyserem Hollywood - otrzymał sześć Oscarów, a dwadzieścia razy był nominowany do tej nagrody. Wiele jego filmów doczekało się adaptacji scenicznych. Kochał zawodowy sport, pasjonowały go szachy i brydż. Uwielbiał muzykę klasyczną, dobre jedzenie, alkohol i papierosy, ale największą jego miłością było kolekcjonowanie dzieł sztuki. Panicznie bał się latania samolotami. W 2000 roku ogłosił oficjalnie, że jego kariera filmowa dobiegła końca.

Filmography:

1933: Złe nasienie / Mauvaise graine (co-director)

1942:  Major i mała /The Major and the Minor (+co-scenarist/scriptwriter)

1943: Pięć grobów do Kairu / Five Graves to Cairo (+co-scenarist/scriptwriter)

1944: Podwójne ubezpieczenie / Double Indemnity (+co-scenarist/scriptwriter)

1945: Młyny śmierci / The Death Mills; Stracony weekend / The Lost Weekend (+co-scenarist/scriptwriter)

1948: Cesarski walc / The Emperor Waltz (+co-scenarist/scriptwriter); Zagraniczny romans / Foreign Affair (+co-scenarist/scriptwriter)

1950: Bulwar Zachodzącego Słońca / Sunset Boulevard (+co-scenarist/scriptwriter)

1951: As w potrzasku / Ace in the Hole (The Big Carnival) (+co-producer, co-scenarist/scriptwriter)

1953: Stalag 17 (+producer, co-scenarist/scriptwriter)

1954: Sabrina (+producer, co-scenarist/scriptwriter)

1955: Słomiany wdowiec / The Seven Year Itch (+co-producer, co-scenarist/scriptwriter)

1957: Lot przez Atlantyk / The Spirit of St. Louis (+co-scenarist/scriptwriter); Miłość po południu / Love in the Afternoon (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1958: Świadek oskarżenia / Witness for the Prosecution (+co-scenarist/scriptwriter)

1959: Pół żartem, pół serio / Some Like It Hot (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1960: Garsoniera / The Apartment (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1961: Raz, dwa, trzy / One, Two, Three (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1963: Słodka Irma / Irma La Douce (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1964: Pocałuj mnie, głuptasie / Kiss Me, Stupid (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1966: Podarek losu / The Fortune Cookie (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1970: Prywatne życie Sherlocka Holmesa / The Private Life of Sherlock Holmes (+co-scenarist/scriptwriter,producer)

1972: Avanti! (+co-scenarist/scriptwriter, producer)

1974: Strona tytułowa / The Front Page (+co-scenarist/scriptwriter)

1978: Fedora (+co-producer, co-scenarist/scriptwriter)

1981: Najlepszy kumpel / Buddy Buddy (+co-scenarist/scriptwriter)

Moje AFF
Strona archiwalna 1. edycji (2010 rok)
Przejdź do strony aktualnej edycji festiwalu:
www.americanfilmfestival.pl
Nawigator
październik 2010 (1. edycja)
PWŚCPSN
1819 20 21 22 23 24
Skocz do cyklu
Szukaj
filmu / reżysera / koncertu:
© Stowarzyszenie Nowe Horyzonty 2010-2011
aff@snh.org.pl
www.americanfilmfestival.pl
realizacja: Pracownia Pakamera