Obsada

Vittorio Gassman, Marie Christine Barrault, Benjamin Voelz, Raf Vallone, Włodzimierz Press, Eugeniusz Priwieziencew, Jan Biczycki

Opis filmu

Inspiracją do powstania Paradygmatu był esej Leszka Kołakowskiego Czy diabeł może być zbawiony? Rozprawa o naturze zła została ubrana w melodramatyczno-kryminalną fabułę. Młody student teologii jest przekonany, że człowiek z natury jest dobry, zaś piekło jest puste. Naiwnie aspiruje do bycia nieposzlakowanym moralnie, idąc jednocześnie na drobne kompromisy. Znajomość z diabolicznym producentem broni, a zarazem filantropem, prowadzi do wydarzeń przypominających perwersyjną grę. Hubert wplątuje się w ciąg zdarzeń, za sprawą których przekonuje się, że był w błędzie - odkrywa zło w sobie samym. Nawet kierując się szlachetnymi pobudkami, może stać się sprawcą uczynków, o których popełnienie nigdy by się nie podejrzewał. Biblijne słowa, mówiące o tym, że Szatan przybiera czasem postać Anioła Światłości, okazują się dojmująco prawdziwe, zarówno w odniesieniu do życia jednostki, jak i do mechanizmów społecznych. Szatanem w społecznym wymiarze jest w Paradygmacie rewolucja. Jak wspomina Zanussi, ten motyw wywołał po premierze irytację w środowisku lewicującej inteligencji, zwłaszcza we Włoszech.

Mirella Napolska