Obsada

Aleksandra Śląska, Anna Ciepielewska, Janusz Bylczyński, Krzesisława Dubielówna, Anna Gołębiowska, Barbara Horawianka, Anna Jaraczówna, Maria Kościałkowska, Andrzej Krasicki, Jan Kreczmar, Irena Malkiewicz, Izabella Olszewska, Leon Pietraszkiewicz, Kazimierz Rudzki, Wanda Swaryczewska, Zdzisław Szymborski, Marek Walczewski, Barbara Wałkówna, Maria Ciesielska, Elżbieta Czyżewska, Stanisław Niwiński, Adam Perzyk, Sylwester Przedwojewski, Bogusław Sochnacki, Maria Wachowiak

nagrody

Cannes IFF 1964 – Jury’s Special Mention, FIPRESCI Prize; Venice IFF 1964 – Award from the Italian Journalists’ Association; Warsaw Mermaid – Polish Film Critics’ Award for Best Polish Feature Film of 1963; Czechoslovak Festival of the Working People Main Prize 1964 – Award from the Czechoslovak Union of Anti-fascist Fighters, Award from the Club of Friends of Film Art; Award from the Finnish Film Critics’ Association 1965

Opis filmu

Inspiracją dla ostatniego dzieła twórcy Zezowatego szczęścia było słuchowisko Zofii Posmysz Pasażerka z kabiny 45. Najpierw powstał spektakl telewizyjny w reżyserii Munka, a potem została wydana powieść oparta na tym samym pomyśle, która stała się bezpośrednim pierwowzorem scenariusza filmu.

Główne problemy mego nowego filmu? Konflikt odpowiedzialności sumienia i problem miary wytrzymałości człowieka – mówił o Pasażerce reżyser (cyt. za: „Film” 1961, nr 41).

Kat i ofiara. Liza, niegdyś obozowa kapo, oraz jej „pupilka”, była więźniarka Marta, płyną po latach na pokładzie tego samego statku. Wracają wspomnienia…

Choć miejscem akcji jest obóz koncentracyjny, nie ma tu epatowania drastycznymi scenami fizycznego okrucieństwa. Dramat rozgrywa się głównie na płaszczyźnie psychologicznej. Liza nie czuje się odpowiedzialna za zagładę, „po prostu” wykonuje obowiązki. Sprytnie dąży do uzależnienia swojej ofiary – poprzez próby obłaskawiania i oczekiwania wdzięczności. Tymczasem Marta jest gotowa bronić własnej godności za cenę wszelkich wyrzeczeń i upokorzeń.

Realizację dzieła przerwała tragiczna śmierć reżysera. Nikt nie zdecydował się na dokończenie filmu. W końcu pozostałe po Munku materiały uporządkował i scalił Witold Lesiewicz. Premiera odbyła się we wrześniu 1963 roku, dwa lata po śmierci reżysera.